علوم زمین خوارزمی، جلد ۱، شماره ۲، صفحات ۱۷۹-۱۹۸
عنوان فارسی پتروگرافی، ژئوشیمی و محیط تکتونیکی سنگ‌های آتشفشانی محور قم- تهران
چکیده فارسی مقاله در امتداد آزاد راه تهران- قم )ایران مرکزی (در مسیری به‌طول 80 کیلومتر، مجموعه‌ای از سنگ‌های آتشفشانی شامل بازالت، تراکی بازالت، آندزیت بازالتی، تراکی آندزیت؛ داسیت، ریولیت، سنگ‌های آذرآواری )توف و ایگنمبریت( همراه با سنگ‌های رسوبی متعلق به ائوسن پسین در چند محور رخنمون یافته­اند. این منطقه به‌وسیلۀ تعدادی گسل با روند شمال‌غربی جنوب‌شرقی به‌صورت هورست و گرابن درآمده، گرابن‌ها با رسوبات پلیوکواترنر پوشیده شده و درهورست‌ها رخساره‌های مختلف آتشفشانی ظاهر شده­اند. سنگ‌های آتشفشانی غالباً کالک­آلکالن، آلکالن و گاهی توله­ایتی هستند. ویژگی­های ژئوشیمیایی این سنگ­ها غالباً با سنگ‌های ماگمایی محیط‌های فرورانش مطابقت دارد و در نمودارهای عنکبوتی از لحاظ HFSE (Ti, Y, P و Nb) دارای آنومالی منفی و از نظر LILE (K, Rb, Cs, Sr, Ba, Th, Pb ) دارای آنومالی مثبت هستند اما آنومالی منفی Ta دیده نشده و Nb نیز آنومالی منفی واضحی نشان نمی­دهد. نمودارهای عنکبوتی این سنگ‌ها، در مقایسه با N-MORB، نشان می‌دهد که ماگماهای آن‌ها از ذوب گوشته­ای شبیه به گوشتۀ N-MORB منشأ گرفته­اند با این تفاوت که این ماگما­ها از عمق بیش‌تر (نسبت به سنگ منشأ MORB) که در آن گارنت پایدار بوده است (آنومالی منفیY) و پلاژیوکلاز حضور نداشته (آنومالی مثبت Eu) سرچشمه گرفته­اند. نمودارهای عنکبوتی مقایسه شده با گوشته اولیه، نیز نتایج بالا را تأیید می‌کنند و نشان می­دهند که ماگماهای این سنگ‌ها منشأ گوشته­ای دارند (آنومالی مثبت Eu) و در ذوب گوشته نیز سیالات نقش داشته­اند (آنومالی مثبت Cs، Th، K، La و Pb). بررسی تغییرات ترکیب شیمیایی سنگ‌های آتشفشانی ائوسن از قم تا تهران نشان می‌دهد که هیچ‌گونه پلاریتۀ ژئوشیمیایی، شبیه به ‌آن‌چه که در زون‌های فرورانش دیده می­شود، در سنگ‌های آتشفشانی این مسیر وجود ندارد. چندگانگی موجود در نتایج حاصل از بررسی‌های ژئوشیمیایی این تصور را به‌وجود می‌آورد که شاید شکسته شدن ورقۀ اقیانوسی در کرتاسۀ بالائی، توقف فرورانش و شیب بسیار کم ورقۀ اقیانوسی موجب هم‌سانی ماگماتیسم در سراسر ایران مرکزی شده باشد. به‌علاوه نباید نیروهای کششی محلی و حرکات چرخشی بلوک‌ها ناشی از عمل‌کرد گسل‌های امتدادلغز در بالای یک زون فرورانش مورب را نادیده گرفت.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله پترولوژی، ژئوشیمی، فرورانش، ائوسن، ایران مرکزی
عنوان انگلیسی Petrography, Geochemistry and Tectonic Setting of Volcanic Rocks in Qom-Tehran Trend
چکیده انگلیسی مقاله Along 80 Km length of Tehran-Qom highway, a complex of post Eocen volcanic rocks include basalt, trachyte-basalt, andesite-basalt, dacite, rhyolite and pyrocalstic rocks (tuff and ignimbrite) with sedimentary rocks are exposed. The region turned to horst and graben system by NW-SE fault systems. Grabens are covered by Pliocene-Quaternary sediments and various volcanic rocks outcrop in horsts. Volcanic rocks are mostly calc-alkaline, alkaline and rarely tholeiitic. Geochemical features of these rocks are similar to those of subduction tectonic setting and in spider diagrams, the HFSE (Nb, Ti, Y, P) show negative and the LILE (K, Rb, Cs, Sr, Ba, Th, Pb) show positive anomaly. However, Ta and Nb do not present obvious negative anomaly. Comparing the spider diagrams of the studied rocks with N-MORB shows that their magmas originated from mantle melt similar to N-MORB mantle, but from higher depth than MORB in which garnet was stable (Y negative anomaly) and plagioclase were absent (Eu positive anomaly). Spider diagrams normalized with primary mantle also confirm such a mantle source (Eu positive anomaly) that was affected by mantle driven fluids (positive anomaly of Cs, Th, K, La, Pb). Chemical composition variations of the Eocene volcanic rocks from Qom to Tehran shows that there is no geochemical polarity in this volcanic trend similar to those of subduction zones. The disagreement in geochemical results could probably be due to the slab detachment of ocean plate in the upper Cretaceous that caused a delay in subduction and continued with lower angel subduction to form a magmatic isotropy in the Central Iran. Furthermore, the presence of local extension forces with transitional effects and block rotary movements that are formed as a function of strike-slip faults above the oblique subduction zone must be considered
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله اشرف علیپور | a alipoor
faculty of earth sciences, kharazmi university
دانشگاه خوارزمی، دانشکدۀ علوم زمین
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه خوارزمی (Kharazami university)

حسین معین وزیری | h moinevaziri
faculty of earth sciences, kharazmi university
دانشگاه خوارزمی، دانشکدۀ علوم زمین
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه خوارزمی (Kharazami university)

محمدهاشم امامی | m.h emami
geological survey of iran
سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور
سازمان اصلی تایید شده: سازمان زمین شناسی

فریبرز مسعودی | f masoudi
faculty of earth sciences, shahid beheshti university
دانشگاه شهید بهشتی، دانشکدۀ علوم زمین
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه شهید بهشتی (Shahid beheshti university)

نشانی اینترنتی http://gnf.khu.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-28-1&slc_lang=fa&sid=fa
فایل مقاله دریافت فایل مقاله
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده عمومی
نوع مقاله منتشر شده مقاله مستقل
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات