اقتصاد فضا و توسعه روستایی، جلد ۱۰، شماره ۳۶، صفحات ۱-۲۲

عنوان فارسی تحلیل عوامل مؤثر بر ارتقای بهره وری منابع آب در اقتصاد نواحی روستایی مورد: حوضه آبریز قلعه چای
چکیده فارسی مقاله
توجه به ارتقای بهره‌وری آب به منظور تضمین ادامه حیات سکونتگاههای روستایی و تأمین امنیت غذایی کشور اهمیت دارد. عوامل مؤثر بر بهرهوری آب در روستاها، تحت تأثیر عوامل متعدد طبیعی و انسانی است که در صورت شناخت صحیح و برنامهریزی مبتنی بر آن میتوان زمینه را برای استفاده بهینه از آب فراهم ساخت. پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت بهرهوری آب در 36 روستای واقع در حوضه آبخیز قلعه چای صورت گرفته است. نوع پژوهش کاربردی و ماهیت آن توصیفی- تحلیلی و استنباطی است. در این خصوص 19 متغیر محیطی و انسانی مؤثر بر بهره‌وری آب شناسایی شده و دادههای آن از طریق سالنامههای آماری جهاد کشاورزی، آب منطقهای و سرشماری عمومی نفوس و مسکن به دست آمد. با استفاده دادهای به دست آمده در محیط نرم‌افزار ArcGIS پایگاه داده تشکیل شده و با استفاده از آزمونهای خودهمبستگی فضایی موران محلی و آزمون رگرسیون وزنی جغرافیایی اقدام به تحلیل فضایی گردید. یافتههای پژوهش با استفاده از آزمون موران نشان داد که متغیرهای ارزش تولیدات کشاورزی و دامی و باسوادی دارای خودهمبستگی فضایی و متغیرهای تعداد منابع آب و میزان بهره‌وری نهایی در هر روستا فاقد خودهمبستگی هستند. نتایج آزمون رگرسیون وزنی نشان داد که هر دو گروه از متغیرهای محیطی، انسانی با میزان بهرهوری آب در سطح روستاهای موردمطالعه ارتباط معناداری دارد و شدت همبستگی تحت تأثیر میزان آب‌بهای پرداختی، شیب زمین، تعداد منابع آب و دوری یا نزدیکی به مرکز شهرستان است. درنهایت، متناسب با یافتههای تحقیق پیشنهاد میشود رویکرد فضایی به‌عنوان یک روش مناسب برای بهبود بهرهوری آب در روستاها موردتوجه قرار گیرد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله اقتصاد کشاورزی، منابع آب، بهره وری، سکونتگاه روستایی، حوضه آبریز قلعه چای

عنوان انگلیسی Spatial Analysis of Factors Affecting the Promotion of Water Productivity in Rural in Watersheds, Case Study: Qaleh Chai Watershed
چکیده انگلیسی مقاله
Introduction
Due to its geographical location and climatic conditions, Iran is facing water shortages. A large part of the country is in arid and semi-arid climates. In addition to the dry weather of the country, mismanagement, short knowledge of farmers, outdated infrastructure, low level of technology have led to low water productivity in rural areas. The Qaleh chai watershed is one of the catchments located around Lake Urmia, which is facing water shortage due to drought conditions. This area with 36 villages is known as one of the hubs of agricultural and livestock production. According to the obtained data, the water efficiency level in the basin is less than 50%. Lack of water resources has led to the need to pay attention to ways to improve water efficiency. It seems that several factors play a role in the quantity and quality of water use, in other words, in the level of its productivity in The Qaleh Chai, and the most important ones include geographical conditions such as slope, location of villages, amount of products produced. Literacy level, number of rural households, water resources, amount of water available. By identifying and analyzing the factors affecting the promotion of water productivity in the basin, the amount of water productivity can be improved. Therefore, the main purpose of this study is to investigate and find a scientific answer to the question of what is the spatial distribution of factors affecting water productivity in villages located in The Qale chai? And to what extent can the studied variables explain the changes related to water productivity?
 
Methodology
The research method is descriptive-analytical and inferential, which has based on documentary studies, libraries, and field studies. Local Moran correlation tests and geographic weight regression (GWR) tests were used to analyze the data. The variables used in this study included 19 environmental components affecting water productivity: Number and spatial distribution of springs, number and spatial distribution of wells, river water volume, water abstraction from wells, water abstraction from rivers, water abstraction from springs, length of concrete irrigation canals of all canals, the total volume of water in Consumption, number of households, unemployment rate, the employment rate in agriculture, literacy rate, rial value of tree products, rial value of rainfed products, rial value of summer crops, rial value of light livestock products, rial value of heavy livestock products, agricultural and medium irrigated land area Slope of villages to percent.
Water productivity has been used to calculate the rial value of livestock products, agricultural products, and human variables. The study area of this research is the Qaleh chai which has 36 villages located in it. The region of this basin is equal to 249.63 square kilometers, which has located in East Azerbaijan province and the southeast of Lake Urmia.
 
Discussion and conclusion
Research Findings show that the number of spring water resources is higher in mountainous villages and, the number of wells is higher in plain rural. The results of Moran showed that the variables of the Iranian Rial value of livestock production and the total amount of available water lack spatial autocorrelation. Also, the variable of the Iranian Rial value of all agricultural products has no spatial autocorrelation, but the total number of water resources has a spatial correlation. There is also an intense spatial correlation in the average slope of the villages, but the results of this test on the final water productivity lack spatial correlation. According to the results, the literacy variable of spatial autocorrelation is cluster type. The variables of household size and employment have no spatial correlation. Results The GWR regarding the causal role of the variable related to the final value of agricultural products and livestock products with water productivity showed that the last value of products with a correlation of R2 = 229 can explain water productivity. Based on the results of the geographical weight regression test, the value of R2 for social variables was equal to R2 = 0.129, which is lower than the final value variables of livestock and agricultural products.
Findings of this study show that factors such as the number of agricultural products produced, water resources, the volume of water available from water resources, land slope, number of water pumps and Iranian Rial value of livestock and agricultural products, literacy rate, employment rate, population have a significant relationship with water productivity. According to the research findings, it is clear that to achieve an efficient solution to improve water productivity in the villages located in the Qalah Chai watershed, it must have all the operative factors, including natural elements. Human factors, management factors, and physical characteristics are based on accurate, reliable data and planning occurrence.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Agricultural Economics, Water Resources, Productivity, Rural Settlement, Qaleh Chai Watershed

نویسندگان مقاله محسن محسن آقایاری هیر | Mohsen Aghayari Hir
Assistant Professor, Department of Geography and Rural Planning, University of Tabriz, Tabriz, Iran
استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

محمد ظاهری | Mohammad Zahheri
Associate Professor, Department of Geography and Rural Planning, University of Tabriz, Tabriz, Iran
دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

حسین کریم زاده | Hossein Karimzadeh
Assistant Professor, Department of Geography and Rural Planning, University of Tabriz, Tabriz, Iran
استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

علی مجنونی توتاخانه | Ali Majnuni Tutakhaneh
PhD students in Geography and Rural Planning, University of Tabriz, Tabriz, Iran
دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران


نشانی اینترنتی http://serd.khu.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-2-295&slc_lang=other&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده other
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات