تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، جلد ۱۸، شماره ۴۹، صفحات ۱۱۱-۱۲۵

عنوان فارسی تحلیل شاخص های هیدرومورفولوژی رودخانه بالهارود با هدف تعیین روند و علل تغییر بستر
چکیده فارسی مقاله
رودخانه‌ها و آبراهه‌ها سیستمی کاملا پویا بوده و الگوی مورفولوژیک آن‌ها به‌طور پیوسته در طول زمان تغییر می‌کند که گاهی اوقات، فرسایش کناره‌ای و آسیب‌رسانی به تأسیسات ساحلی و جابجایی مرز را به دنبال دارند. ازاین‌رو بررسی رفتار هیدرولوژیکی آن باید همواره مورد توجه باشد. ایران دارای چندین رودخانه مرزی با همسایگان خود است که مطالعه آن‌ها از رویکرد تغییر بستر باید همواره موردتوجه باشد. در این تحقیق رودخانه مرزی بالهارود که 62 کیلومتر از مرز ایران با جمهوری آذربایجان در استان اردبیل را تشکیل می‌دهد با رویکرد تغییر بستر از طریق مطالعه شاخص‌های هیدرومورفولوژی ضریب سینوسیته، شعاع خمش و زاویه مرکزی برای بازه زمانی 1334 و 1395 به ترتیب با استفاده از نقشه پروتکل 25000/1 و تصاویر ماهواره‌ای ETM مطالعه گردید و شاخص‌های مذکور در نرم‌افزار اتوکد و Arc map محاسبه شد. نتایج نشان می‌دهد که الگوی پیچان‌رودی بالهارود در طی بازه زمانی 61 ساله شدیدتر شده و میزان تغییرات بستر رودخانه بسیار بالا بوده است به‌طوری‌که فقط در مورد شاخص ضریب خمیدگی تعداد خم‌های رودخانه از 591 خم در سال 1334 به 857 عدد در سال 1395 رسیده که بیانگر تغییر شدید مورفولوژی رودخانه است. مقادیر شعاع خمیدگی در کل بازه، مؤید وجود قوس‌های تقریبا مشابه در می باشد. این شاخص برای سال 1334 نشان‌دهنده حالت پیچان‌رودی‌تر بخش پایاب نسبت به سراب و برعکس این حالت برای سال 1395 است؛ که می‌تواند به دلیل تغییر شرایط اقلیمی و تکتونیکی باشد. همچنین مجموع عواملی مانند: دخالت‌های انسانی، ماهیت خشکی اقلیم، پوشش گیاهی، بافت سست، در روند تغییر بستر دخیل هستند به‌طوری‌که بیشتر تغییرات در محدوده مناطق مسکونی با پوشش گیاهی ضعیف‌تر رخ‌ داده است که انجام اقدامات حفاظتی ازجمله تثبیت سواحل و افزایش پوشش گیاهی و شناخت موانع دست‌اندازی به حریم رودخانه از اهمیت زیادی برخوردار است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله ضریب خمیدگی، زاویه مرکزی، تغییر بستر رودخانه، بالهارود، GIS

عنوان انگلیسی Analyzing the hydro-morphological indicators of the Balharoud river with the aim of determining the trend and causes of riverbed change
چکیده انگلیسی مقاله
The Rivers and the Canals are a completely dynamic system and their morphological patterns has been changed continuously over the time, which sometimes lead to erosion and damage to coastal facilities and border displacement. Therefore, its hydrologic behavior should always be considered. Iran has several border rivers with its neighbors that its necessary be studied of wise “the bed change approach. In this research, the Balehradud Border River, which forms 62 km from Iranchr('39')s border with the Republic of Azerbaijan in Ardebil province, be studied based on the substitution approach by studying the hydromorphic indices of the Sinuosity coefficient, bending radius and central angle for the period 1955 and 2016 respectively using the map of Protocol 1/25000 and satellite imagery of ETM. And the indexes were calculated in AutoCAD and Arc maps software. The results show that the Meandering pattern has become more intense over the period of 61 years and the rate of river bed changes has been very high. As for the Sinuosity coefficient, the number of curves of river increase to 857 in year 2016 than 591 bends in year 1955 which indicates a significant change in river morphology. The values of curvature radius in the whole range confirm the existence of approximately the same arch along the riverchr('39')s path. This indicator for year 1955 shows that upstream have more meandering from downstream and versa this mode for the year 2016. Which can be due to climatic and tectonic changes. Also, a number of factors such as human interactions, climatic conditions, vegetation, loose tissue, are involved in the River bed change. It is important to take protective measures, such as stabilizing the coast and increasing vegetation and preventing the dumping of the river.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله the Sinuosity coefficient, central angle, base change of the river, Balharood river, GIS.

نویسندگان مقاله طیبه کیانی | Tayebeh Kiani
Assistant prof. in geomorphology, Kharazmi University, Tehran, Iran .
استادیار گروه ژئومورفولوژی دانشگاه خوارزمی

محسن پوربشیر هیر | Mohsen Pourbashir Hir
M.A Science in Geomorphology, Kharazmi University Tehran, Iran.
دانشگاه خوارزمی تهران


نشانی اینترنتی http://jgs.khu.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-856-3&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده ژئومورفولوژی
نوع مقاله منتشر شده کاربردی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات